Duurzaam ondernemen, waarom (niet)?

Vraag het mensen, en velen zullen aangeven dat maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk is. Zelfs in economisch moeilijke perioden als nu met de huidige pandemie. Maar hoever zijn organisaties er actief mee bezig?

Wat verstaan CEO's, (HR-)managers, CSR-verantwoordelijken, ... onder CSR of Corporate Social Responsibility, ttz maatschappelijk verantwoord ondernemen? Voor de meesten heeft CSR vooral te maken met ‘winst maken met respect voor mensen’ of ‘winst met een minimale ecologische impact’. Het is voor velen ook een criterium bij de keuze van leveranciers (zie diagram). Dat blijkt uit onderzoek van Trendhuis en Time4Society. Hoewel de meesten ervan overtuigd zijn dat CSR niet zomaar zal overwaaien, ziet toch nog een op vier CSR slechts als een manier om het imago te boosten. “Geen al te zuivere intentie dus”, aldus de onderzoekers.

Een CSR-beleid baseert zich op zes pijlers, de 6 P’s: People (mensen), Planet (planeet/milieu), Prosperity (welvaart), Partnerships (samenwerking), Peace (vrede en transparantie binnen en buiten het bedrijf) en Pleasure (werken met plezier). Voor kmo’s zijn vooral de pijlers People (71%), Partnerships (66%) en Planet (64%) van belang. Grote bedrijven zetten eveneens People (76%) en Planet (65%) in hun top-drie, maar vullen aan met Prosperity (65%).

Hoewel driekwart (74% in 2019) van de bevraagde bedrijven CSR een noodzaak vinden om te overleven (of 6 procentpunt meer dan in 2018), blijft het in te veel bedrijven bij praten. De aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen komt sterk tot uiting in de missie, visie en waarden van de Belgische organisaties. Spreken we over effectieve actie, dan dalen de cijfers (figuur). Concrete resultaten zien we vooral in grote bedrijven. Kmo’s hinken nog achterop. Grote bedrijven behalen de beste resultaten op het vlak van ecologie, kleine bedrijven zien de mooiste resultaten op het vlak van partnerships.

Goed om weten: wat houdt bedrijven tegen?

Te weinig budget, zeggen 66% van de grote bedrijven en 54% van de kmo’s. Te weinig tijd ook (resp. 37% en 53%). Ook wet- en regelgeving maakt het bedrijven knap lastig. Opvallend is dat de bevraagde (HR-)managers budget als grootste drempel aanhalen, terwijl CSR-verantwoordelijken tijd en geld op nummer 1 zetten. Daarnaast geven vooral CEO’s aan niet te weten hoe ze CSR een praktische invulling kunnen geven.

Waar liggen de uitdagingen van de CSR-verantwoordelijke? Innovatieve ideeën uitvoeren is een lastige, net zoals het gebrek aan cijfers en meetbaarheid. Terwijl die cijfers net nodig zijn om directie en collega’s te overtuigen. Hoewel vooral succesvolle praktijkvoorbeelden mensen over de streep kunnen trekken.

Wat hoopt men te bereiken?

De drijfveren om aan CSR te doen verschillen tussen grote en kleine ondernemingen. Kmo’s willen via duurzaam ondernemen vooral de kosten op langere termijn drukken, net zoals klanten winnen en het bedrijfsimago verbeteren. Grote bedrijven handelen vaak uit idealisme.

Wie is de CSR-verantwoordelijke?

Het zal niet verbazen dat in 2019 slechts 3 op 10 bedrijven in België een CSR-verantwoordelijke hebben in een volwaardige functie. Daarentegen werkt in 85% van de bedrijven wel iemand aan een duurzaamheidsbeleid. De verwachtingen voor de man of vrouw zijn hooggespannen. Zo moet de CSR-verantwoordelijke toekomstgerichte competenties hebben, de CSR-missie kunnen omzetten naar de praktijk, kritisch zijn, netwerkvaardigheden hebben en flexibel zijn.

Het takenpakket is zo mogelijk nog ruimer en uitdagender: de CSR-strategie integreren, medewerkers motiveren, verschillende afdelingen ondersteunen en rapporteren over de CSR-doelen.

Voor de toekomst gaan kmo’s op zoek naar internationale groei. Grote bedrijven daarentegen zetten veel in op manieren om duurzamer te worden. De kloof zit ook bij de bronnen van succes. In kmo’s zien ze die vooral liggen bij de digitalisering, grote bedrijven zetten milieuvriendelijke initiatieven het vaakst op nummer één.

“We kunnen uit deze studie concluderen dat CSR volop in bloei staat in de Belgische bedrijven,” aldus nog de onderzoekers, “hoewel de grote bedrijven duidelijk een voorsprong hebben op de kmo’s. Toch is, ondanks het geloof, CSR-verantwoordelijke nog veel te weinig een volwaardige functie.”